شته‌ها حشرات کوچکی هستند که با استفاده از قطعات سوزنی شکل دهان خود از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند. بیش از 4000 هزار گونه از آنها وجود دارد. برخی از شته‌ها تنها از یک یا دو گونه گیاه تغذیه می‌کنند، اما برخی دیگر را در طیف وسیعی از گیاهان می‌توان یافت.
در چرخه زندگی شته‌ها، حشره در هر مرحله تغییر ظاهری چندانی ندارد، فقط با رسیدن به سن بلوغ، بزرگ‌تر می‌شود. اگرچه یک کلنی کوچک از شته‌ها تهدیدی برای یک گیاه سالم نیست اما وقتی آنها خیلی تکثیر می‌شوند، می‌تواند گیاه را ضعیف کند. شته‌ها در پاییز تخم می‌گذارند تا در ماه‌های سرد سال زنده بمانند. تخم‌های شته اغلب روی یک درخت گذاشته می‌شوند و زمانی که تخم‌ها در بهار بیرون می‌آیند شته‌ها از شیره برگ‌های جوان و نرم تغذیه می‌کنند.
نحوه شناسایی شته‌ها
شته‌ها حشرات کوچک به طول حدود 2 میلی‌متر هستند. آنها معمولا سبز یا سیاه دیده می‌شوند اما برخی از انواع شته‌ها زرد، صورتی، سفید یا خالدار هستند. شته‌های ماده در جوانی بدون بال می‌باشند، اما در مراحل بعدی چرخه زندگی خود بال ایجاد می‌کنند. در اثر هجوم شته اغلب تراکمی از شته‌های سبز را می‌بینید که در نوک رشد گیاهان جوان تغذیه می‌کنند.
آسیب و علائم شته
شته‌ها با مکیدن شیره گیاهان، باعث تضعیف و کاهش رشد آنها می‌شوند. آنها همچنین بزرگ‌ترین و مهم‌‍ترین ناقل بیماری‌های ویروسی در گیاهان هستند. برگ‌ها یا ساقه‌های گیاه آسیب دیده می‌توانند پیچ خورده یا شکلشان تغییر کند.
کلنی‌های شته‌ها معمولا در زیر برگ‌ها، روی گل‌ها یا در نقاط رشد جمع می‌شوند. شته‌ها هنگامی که شیره را می‌مکند، عسلک قندی ترشح می‌کنند. مورچه‌ها از عسلکی که شته‌ها تولید می‌کنند تغذیه کرده، در عوض از آنها در برابر دشمنانشان محافظت می‌کنند. در شرایط مرطوب، کپک‌های دوده‌ای روی عسلک رشد می‌کنند و یک رسوب سیاه یا سبز مایل به خاکستری روی برگ‌ها تشکیل می‌دهند؛ این موضوع نه تنها ناخوشایند است، بلکه به تدریج باعث نرسیدن نور به برگ شده و ممکن است در نهایت گیاه را بکشد.
روشهای کنترل شته‌ها
-
روشهای کنترل شته آلی (حشره کش‌های تماسی)
1- روغن‌های باغبانی: |
روغن‌های باغبانی یک گزینه کنترل در اوایل فصل برای درختان و درختچه‌هایی است که تخم‌های شته زمستان گذران را در زمانی که گیاهان خواب هستند، خفه می‌کنند. در اوایل بهار در حالی که دمای هوا هنوز خنک است، شاخه‌های درختان برگریز و درختچه‌ها را بوسیله روغن بپوشانید. از روغن‌ها در دمای بالا استفاده نکنید زیرا باعث سوختن شاخ و برگ گیاه می‌شود. |
2- روغن چریش: |
روغن چریش یک آفت‌کش طبیعی است که از دانه درختان چریش تولید می‌شود. روغن چریش با سیستم هورمونی شته‌ها تعامل کرده و تغذیه حشرات را کاهش می‌دهد. استفاده از روغن چریش در دمای بالا می‌تواند باعث سوختگی گیاهان شود. |
3- صابون‌های حشره‌کش و نمک‌های اسید چرب: |
صابون‌های حشره‌کش و نمک‌های اسید چرب غشای سلولی شته‌ها را مختل می‌کنند و در باغ‌های سبزیجات و گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. هنگام استفاده از این روغن‌ها باید رشد جدید گیاهان به ویژه سطح زیرین برگ‌ها را به طور کامل بپوشانید، زیرا بیشتر شته‌ها در اینجا یافت می‌شوند. |
-
روشهای کنترل شیمیایی شته
1- ایمیداکلوپراید: |
این حشره‌کش زمانی موثر است که روی گیاهان حدود 6 تا 8 هفته قبل از شروع برگ ریزی گیاهان اعمال شود. ایمیداکلوپراید روی جوانه‌های جدید و برگ نشسته و شته‌ها را هنگام تغذیه از بین می‌برد. |
2- مالاتیون: |
پودر‌ها و اسپری‌های حاوی مالاتیون برای کنترل شته‌های پنهان شده در برگ‌های لوله شده بهترین هستند. این محصولات دارای اثر باقی مانده قوی برای کنترل شته‌هاییست که ممکن است تماس مستقیم با حشره‌کش نداشته باشند. مالاتیون بر سیستم عصبی حشره تاثیر می‌گذارد. |
-
روشهای کنترل طبیعی
1- پارازیتوئیدها: |
کفشدوزک‌ها، بال‌توری‌ها و زنبور‌های پارازیتوئید همگی شکارچیان شته هستند که می‌توانند برای مدیریت جمعیت شته‌ها مورد استفاده قرار بگیرند. این روش کنترل برای همه انواع گیاهان بی‌خطر هستند اما صد در صد موثر نیست و نسبت به سایر روشهای کنترل زمان بیشتری خواهد برد. نکته قابل توجه این است که هنگامی که می‌خواهید از حشرات استفاده کنید حتما ابتدا از شر مورچه‌ها خلاص شوید زیرا آنها با کشتن حشرات شکارچی از شته‌ها محافظت می‌کنند. |
2- آب: |
اگر تعداد کمی شته وجود داشته باشد، جریان فشار آب می‌تواند گزینه خوبی برای از بین بردن آنها باشد. زیرا هنگامی که از گیاه خارج می‌شوند نمی‌توانند دوباره بالا بروند و معمولا از گرسنگی می‌میرند. با تکرار روزانه این روش می‌توانید به طور موثر شته‌ها را کنترل کنید. |
جمع بندی
با بررسی‌های هفتگی می‌توانید گیاهان خود را از نظر وجود علائم شته روی گیاه به خصوص زیر برگ‌ها بررسی کنید. اگر بتوانید آنها را زود تشخیص دهید به راحتی قابل کنترل هستند. همچنین گیاهان سالم بهتر می‌توانند در برابر هجوم شته‌ها مقاومت کنند. با استفاده از کود‌ها و تقویت کننده‌های خاک طبق توصیه گیاه‌پزشک و برنامه آبیاری منظم و کاهش علف‌های هرز، به گیاهان خود کمک کنید.
