همانطور که می‌دانید گیاهان نیز مانند انسان در شرایطی نیازمند موادی همچون دارو هستند. سموم شیمیایی با وجود اثرگذاری سریع، عوارض بسیاری برای انسان و محیط زیست دارند. بهترین گزینه برای حفظ سلامت گیاهان شما سموم ارگانیک می‌باشد، بخصوص اگر در محیط آپارتمانی قصد درمان گیاه خود را داشته باشید. آشنایی با سموم ارگانیک رایج در ایران و نحوه‌ی استفاده از آنها راه حل مهمی برای بهبود سلامت گیاه شما می‌باشد.
صرف نظر از راه‌های پیشگیری برای جلوگیری از بروز هرگونه مشکل، در وهله‌ی اول باید سم مناسب گیاه را شناسایی کرده و سپس از آن بهره ببرید. سموم ارگانیک، همانطور که از نام آن مشخص است، از مواد شیمیایی ساخته نشده و مناسب‌‌ترین گزینه برای گیاهان آپارتمانی، درختان مثمر و غیره می‌باشند. این سموم از مواد طبیعی و معدنی ساخته شدند و تضمین کننده سلامت گیاه آپارتمانی شما می‌باشند. در صورت بروز علائم، ابتدا دقت داشته باشید که گیاه شما دچار کمبود مواد مغذی و معدنی نباشد، سپس راه‌های دیگر را برای بدست آوردن سلامت گیاه آپارتمانی خود انتخاب کنید.
نکته‌ی مهم این است که بخاطر داشته باشید این سموم صرفا به دلیل ارگانیک بودن، عاری از خطر نیستند. رعایت نکات ایمنی و مقدار مصرف در این دسته از سموم نیز ضروری است.
1- صابون محلول
| مواد تشکیل دهنده: | صابون‌های محلول حاوی نمک‌های سدیم یا پتاسیم همراه با اسیدهای چرب هستند. |
| کاربرد: | تماسی – صابون حشره کش باید مستقیماً با حشره تماس داشته باشد و پس از خشک شدن دیگر موثر نمی‌باشند. |
| نحوه کارکرد: | اسیدهای چرب موجود در صابون به پوشش بیرونی حشره نفوذ می‌کند و باعث فروپاشی سلول‌های آن می‌شود. |
| اقدامات احتیاطی: | بهتر است قبل از سمپاشی از مقاومت گیاهتان نسبت به این سم تحقیق کنید. |
✅مزایا:
- جزو یکی از بی‌خطرترین آفت کش‌های موجود می‌باشد.
- برای حیوانات غیر سمی هستند.
- پسماند ندارند.
- می‌توانید آن را تا زمان برداشت حتی روی سبزیجات استفاده کنید.
❎معایب:
- می‌تواند گیاهان را بسوزاند یا به آنها استرس وارد کند. در آفتاب کامل یا دمای بالا قابل استفاده نیست.
- برای آفات سوسک بالغ که پوسته سختی دارند، به خوبی عمل نمی‌کند.
2- پیرترین
| ترکیبات: | مشتق شده از (سینراریفولیوم) Chrysanthemum ،Cinerariifolium16 (کریزانتموم) |
| کاربرد: | تماسی گوارشی – عموماً به صورت پودر و گرد و غبار روی برگ‌ها می‌باشد. |
| نحوه کارکرد: | حشره را مسموم می‌کند و باعث مرگ سریع آن می‌شود. |
✅ مزایا:
- اثر گذاری بسیار سریع دارد.
- برای حیوانات سمیت بسیار کمی دارد.
❎معایب:
- این حشره‌کش طیف میزبانی بسیار گسترده‌ای داشته و تقریبا بسیاری از حشرات از جمله حشرات مفید را می‌کشد.
- برای زنبور عسل بسیار سمی می‌باشد.
اقدامات احتیاطی : بهتر است تنها در مواقعی که مشکل عمده‌ای با حشرات سخت دارید، از آن استفاده کنید.
3- سم سابادیلا
| ترکیبات: | از دانه آسیاب شده زنبق سابادیلا تولید می‌شود. |
| کاربرد: | تماسی – به صورت پودر ریز عرضه شده و به عنوان اسپری استفاده می‌شود. |
| نحوه کارکرد: | سابادیلا به عنوان سم معده عمل می‌کند. |
✅مزایا:
در برابر حمله شدید اعضای راسته Hemiptera بسیار موثر است.
❎معایب:
- برای زنبورها بسیار سمی می‌باشد.
- برای غشاهای مخاطی پستانداران بسیار تحریک کننده است.
اقدامات احتیاطی: سعی کنید از آن به عنوان آخرین راه حل استفاده کنید، زیرا اثر گذاری بسیار بالایی دارد.
4- باسیلوس تورنجینسیس
| مواد تشکیل دهنده: | این سم از باکتری تشکیل شده است. بیش از 80 نوع Bt به عنوان آفت کش استفاده می‌شود. |
| کاربرد: | گوارشی – این نوع سم عموماً به صورت پودری موجود می‌باشد که روی گیاه پاشیده شده و باید توسط حشره مورد نظر خورده شود. |
| نحوه‌ی کارکرد: | Bt یک سم معده می‌باشد. این ماده، سمی را در معده حشرات ترشح می‌کند که باعث از بین رفتن میل آنها به غذا و در نتیجه مرگ می‌شود. |
✅مزایا:
میزبان‌های Bt بسیار خاص می‌باشند، مانند (کرم شاخ، کرم گوش ذرت، حلقه کلم و سایر آفات کاترپیلار) و به انسان‌ها، حیوانات خانگی، پرندگان یا زنبورها آسیبی نمی‌رساند.
❎معایب:
- عملکرد بسیار کندی دارد.
- ممکن است چند روز طول بکشد تا حشره را از بین ببرد.
- به سرعت به خصوص در نور خورشید تجزیه شده و از بین می‌رود.
- می‌تواند “حشرات مفید” مانند لارو پروانه را نیز نابود کند.
اقدامات احتیاطی: دستورالعمل‌های برچسب روی بسته سم را دنبال کنید و بیش از حد از آن استفاده نکنید.
5- چریش
| ترکیبات: | روغن چریش یکی از سموم طبیعی بوده و حاوی 2 ماده آزادیراکتین و سالنین می‌باشد. هر دو از هسته دانه میوه درخت چریش هستند. |
| کاربرد: | تماسی گوارشی- روغن چریش روی برگ گیاه اسپری می‌شود. |
| نحوه‌ی کارکرد: | این سم سیستم هورمونی حشرات را از کار می‌اندازد و از رشد آن تا مرحله بلوغ جلوگیری می‌کند. |
✅مزایا:
برای انسان غیر سمی می‌باشد.
❎معایب:
- در باران شسته می‌شود و از بین می‌رود.
- عملکرد بسیار کندی دارد.
- در نور خورشید از بین می‌رود.
اقدامات احتیاطی: حیوانات خانگی را از برگ‌های تیمار شده تا زمانی که خشک شوند، دور نگه‌دارید.
6- بی‌کربنات پتاسیم
| ترکیبات: | بی‌کربنات پتاسیم معمولاً با روغن باغبانی و یا ماده‌ای برای پخش شدن بر روی برگ‌ها ترکیب می‌شود. |
| کاربرد: | تماسی-در اولین نشانه بیماری اسپری کنید یا به عنوان پیشگیری قبل از دیدن نشانه استفاده کنید. |
| نحوه کارکرد: | هنوز نحوه‌ی کارکرد آن مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که بی‌کربنات‌ها می‌توانند به دیواره سلولی آسیب برسانند و احتمالاً pH ایجاد کنند که از رشد قارچ جلوگیری می‌کند و همچنین اثر آن لحظه‌ای و سریع می‌باشد. |
✅مزایا:
- اثر این سم 2 تا 3 هفته ماندگاری دارد.
- می‌توانید آن را تا زمان برداشت روی سبزیجات استفاده کنید.
❎معایب:
می‌تواند گیاهان را بسوزاند، بخصوص اگر در آفتاب کامل استفاده شود.
اقدامات احتیاطی: قبل از سمپاشی کل گیاه، برچسب روی بسته بندی را بررسی کرده و ابتدا روی یک منطقه کوچک آزمایش کنید.
7- روتنون
| ترکیبات: | این سم مشتق شده از ریشه حبوبات استوایی می‌باشد. |
| کاربرد: | تماسی گوارشی – به صورت گرد و غبار روی گیاه می‌باشد. |
| نحوه کارکرد: | روتنون بدین صورت عمل می‌کند که فرایند سلولی را مهار کرده و اکسیژن سلول‌های بافتی حشرات را از بین می‌برد. |
✅مزایا:
پسماند سمی آن کم می‌باشد.
❎معایب:
- این آفت‌کش به طیف گسترده‌ای از حشرات، آسیب می‌رساند و ممکن است حشرات مفید نیز را شامل شود.
- هنگام مصرف برای انسان کمی سمی هست.
موارد احتیاطی: عصرها، زمانی که زنبورها فعالیت کمتری دارند، از آن استفاده کنید.
8- روغن باغبانی
| مواد تشکیل دهنده: | این سم از روغن نفتی تصفیه شده به‌وجود می‌آید. |
| کاربرد: | تماسی – برای استفاده آن را با آب مخلوط کرده و روی شاخ و برگ اسپری کنید. |
| نحوه کارکرد: | حشرات را پوشانده ،خفه کرده یا تغذیه آنها را مختل می‌کند. |
✅مزایا:
- برای انسان مضرات کمی دارد.
- برای حیوانات خانگی یا پرندگان نیز سمی می‌باشد.
- پسماند سمی از خود به‌جای نمی‌گذارد.
❎معایب:
- بر روی حشرات نرم تن تاثیر می‌گذارد.
- ممکن است باعث سوزش برگ‌ها شود.
اقدامات احتیاطی: چندین درجه از آن برای استفاده وجود دارد. حتما در فصل مناسب از آن استفاده کنید.
نتیجه:
سموم ارگانیک گزینه مناسبی برای از بین بردن آفات گیاهان است. بنابرین می‌تواند جایگزین سموم شیمیایی باشد. این سموم از مواد ارگانیک طبیعی و معدنی تولید می‌شود و خطرات کمتری را برای محیط زیست و انسان ایجاد می‌کند. می‌توانید با کمترین نگرانی از این سموم ارگانیک برای درمان گیاه آپارتمانی زیبا خود استفاده کنید. فراموش نکنید که مهم‌ترین نکته در مصرف این دسته سموم صبوری و رعایت فواصل زمانی سمپاشی است.
