چرا گیاهان سبز دیده می‌شوند؟

آیا تا به حال به این موضوع فکر کردید که چرا اکثر گیاهانی که می‌شناسیم سبز هستند؟ از درختان چند متری گرفته، تا گیاهان آپارتمانی محبوبتان و حتی جلبک‌های دریایی، رنگ غالب همه این گیاهان سبز است. با اینکه طیف رنگ سبز آن‌ها با یکدیگر متفاوت می‌باشد، اما بحث اصلی همچنان پابرجاست. چرا سبز؟ چرا زرد یا صورتی نه؟ یا هر رنگ دیگری؟ در ادامه این مقاله به پاسخ این سؤال خواهیم پرداخت.

• فتوسنتز

گیاهان نیز مانند انسان‌ها برای گذراندن روز و انجام فرایند‌های زیستیشان، به انرژی نیاز دارند. اغلب ما با عمل فتوسنتز آشنایی داریم. اما برای یادآوری می‌گوییم که به تبدیل انرژی نور خورشید به انرژی شیمیایی از طریق بافت‌های زنده «فتوسنتز» (Photosynthesis) گفته می‌شود. در این فرایند، مواد خام (آب و دی‌اکسید کربن) توسط منبع اولیه انرژی (نور خورشید)، به محصول نهایی یعنی اکسیژن و کربوهیدرات‌ها (برای مثال نشاسته) تبدیل می‌شوند. در نتیجه گیاهان انرژی مورد نیاز خود را فراهم می‌کنند.

• کلروفیل

«کلروفیل» (Chlorophyll) یا سبزینه یکی از چند رنگدانه سبزی است که در مزوزوم‌های موجود در سیانوباکتر‌ها، جلبک‌ها و سلول‌های گیاهی فتوسنتز‌کننده وجود دارد. کلمه کلروفیل، از ریشه یونانی «khloros» به معنای رنگ سبز گرفته شده است. کلروفیل، برای انجام انواع فتوسنتز و تولید انرژی ضروری است؛ چون به گیاهان امکان می‌دهد که نور را به دام انداخته و انرژی را از آن جذب کنند. کلروفیل‌ها قادر به جذب درصد بالایی از نور در قسمت آبی و قرمز طیف خورشید هستند. برعکس، جذب‌کننده ضعیف قسمت‌های سبز و نزدیک به سبز طیف نوری بوده و با انعکاس آن باعث تولید رنگ سبز در بافت‌های حاوی خود می‌شوند. کلروفیل، آغازگر فتوسنتز می‌باشد. در نتیجه تأثیر کلروفیل، برگ نور آبی و قرمز را جذب می‌کند و نور سبز را منعکس می‌‌کند. در نتیجه نور سبز به چشم ما تابیده شده و گیاه را به رنگ سبز می‌بینیم.

در نتیجه می‌توان گفت یکی از دلایل اصلی که گیاهان به رنگ سبز دیده می‌شوند، حضور کلروفیل در بافت آن‌ها می‌باشد. به طور دقیق‌تر، گیاهان تقریباً تمام فوتون‌های موجود در مناطق قرمز و آبی طیف نور را جذب می‌کنند؛ ولی تنها حدود ۹۰ درصد از فوتون‌های سبز را جذب می‌نماید. در اصل اگر گیاهان مقدار بیشتری از این فوتون‌ها را جذب می‌کردند، به چشم ما به رنگ سیاه دیده می‌شدند. گیاهان سبز هستند؛ زیرا مقدار کمی از نوری که منعکس می‌کنند، به این رنگ است.

☀سؤال دیگر این است چرا گیاهان نور طیف سبز را بازتاب می‌کنند؟

قابل توجه است که بیشتر انرژی‌ای که خورشید می‌تاباند، در بخش سبز این طیف قرار دارد. زیست‌شناسان می‌گویند نور سبز ممکن است آن‌قدر قوی باشد که گیاه نتواند بدون آسیب دیدن از آن استفاده کند. اما دلایل و اسناد قطعی درمورد این ادعا وجود ندارد. اما ممکن است با این مثال بهتر متوجه این موضوع شوید. محققان این مدل را برای ارگانیسم‌های فتوسنتز‌کننده از رنگ‌های دیگر آزمایش کردند و دریافتند که باکتری بنفش نور بنفش را رد می‌کند، زیرا بنفش قوی‌ترین و پرنوسان‌ترین نوری است که در زیستگاه خود دریافت می‌کنند. به همین ترتیب، باکتری‌های گوگردی سبز (Chlorobiaceae) بیشتر رنگ سبز مایل به زرد را رد می‌کنند، چون این رنگ قوی‌ترین و پرنوسان‌ترین طیفی است که در دریا یافت می‌شود.

براساس این مطالعه، گیاهان علاوه بر بازتاب نور در یک طیف خاص، از بخش‌های جداگانه طیف رنگ انرژی می‌گیرند. درواقع آن‌ها بسته به شرایط نور، استراتژی برداشت نور خود را با انتخاب بخش‌های مختلف طیف نور خورشید تغییر می‌دهند. به عنوان مثال، در شرایط آفتابی و بسیار روشن، یک گیاه سبز، انرژی مورد نیازش را از نوری به غیر از سبز مثلاً رنگ بنفش جذب می‌کند، ولی در مقابل، اگر هوا ابری باشد، همین گیاه انرژی مورد نیازش را از رنگ‌های نزدیک به سبز مثل رنگ زرد دریافت می‌کند. این انعطاف‌پذیری به گیاهان امکان می‌دهد تا میزان انرژی مورد نیازشان را به خوبی کنترل کنند. زمانی هم که نور خیلی کم است، رنگی را جذب می‌کنند که انرژی بالاتری دارد.

🌱امکان دارد گیاهان در مدت رشد خود رنگ عوض کنند؟

به یاد داشته باشید که ما در مورد گیاهان زنده صحبت می‌کنیم. گیاهان همواره در حال رشد هستند. درنتیجه این امکان وجود دارد که شما در طبیعت رنگ‌های مختلف گیاه را در زمان‌های مختلف رشد آن مانند زمانی که گیاه به خواب می‌رود، دچار بیماری می‌شود و یا در هنگام مرگ یک گیاه ببینید. برای مثال با فرا رسیدن پاییز، درختان وارد خواب زمستانی شده و رنگ برگ‌هایشان تغییر می‌کند. اما در زمان رشد اکثرا سبز رنگ هستند.

🍃گیاهان سبز برای انسان چه اهمیتی دارند؟

گیاهان سبز برای محیط زیست انسان عضوی حیاتی به حساب می‌آیند. همچنین پایه‌ای برای پایداری و سلامت بلندمدت سیستم‌های محیطی می‌باشند. گیاهان سبز دی اکسید کربن موجود در جو را کاهش داده و اکسیژن مورد نیاز برای زندگی را تولید می‌کنند. گیاهان سبز همچنین منبع مناسبی از غذا و محافظت برای ما و موجودات دیگر می‌باشند.

🌿چه چیزی باعث سبز تیره گیاهان می‌شود؟

نیتروژن برای رشد در قسمت‌های هوایی گیاه استفاده می‌شود. این همان چیزی است که به گیاهان رنگ سبز تیره می‌دهد. فسفر به تقسیم سلولی و تولید گل و بذر و توسعه سیستم ریشه‌ای قوی کمک می‌کند.

🌵برگ سبز روشن به چه معناست؟

مشکلات در تغذیه و کود زیاد یا کم می‌تواند به شدت روی گیاه تأثیر بگذارد. کمبود نیتروژن همچنین می‌تواند باعث کمرنگ شدن برگ‌ها شود.

💐آیا گیاهان رنگ‌های دیگری دارند؟

 اکثریت قریب به اتفاق گیاهان سبز هستند. گونه‌هایی از گیاهان وجود دارند که زرد به نظر می‌رسند، یا گونه‌های دیگری با رنگ‌های بنفش یا تیره‌تر هستند. همین امر نیز آن‌ها را به گیاهان زینتی جذاب تبدیل می‌نماید.

🍂چرا بعضی از گیاهان سبز نیستند؟

اگرچه تصور اکثر ما بر این است که همه‌ی گیاهان سبز هستند، اما اینطور نیست! اگر گیاهی رنگ دیگری مانند قرمز دارد، لزوماً به این دلیل نیست که گیاه حاوی کلروفیل نیست. بلکه رنگدانه‌های دیگر ممکن است باعث دیده نشدن رنگدانه سبز شوند و رنگ گیاه را متفاوت نشان دهند. در این مورد گیاه، هنوز یک اتوتروف (خود تغذیه‌کننده) است و از فتوسنتز برای تولید انرژی استفاده می‌کند. با این حال، رنگ کلروفیل فقط در حالت پوشیده است.

همچنین گیاهانی هم هستند که کلروفیل ندارند و به همین دلیل هم سبز به نظر نمی‌رسند. این گیاهان هتروتروف به معنای «دگر تغذیه» نامیده می‌شوند. همانطور که از نام آن‌ها پیداست، آن‌ها نمی‌توانند غذای خود را درست کنند و یا مواد مغذی را از گیاهان دیگر دریافت می‌کنند یا از قارچ‌ها تغذیه می‌کنند.

🙂روانشناسی رنگ سبز

طبیعتاً گیاهان از طریق فهرست گسترده‌ای از فواید، ارزش زیادی برای محیط زیست خود به ارمغان می‌آورند. به عنوان یک امتیاز اضافی، رنگ سبز آن‌ها نشانه‌های خاص خود را دارد. سبز رنگ تعادل و آرامش است، بنابراین گنجاندن آن در طراحی دفتر می‌تواند به مبارزه با استرس‌های ذاتی محیط کار کمک کند. علاوه بر این، رنگ‌های سرد مانند سبز و آبی فروکش می‌کنند و عمق ایجاد می‌کنند و اجسام کوچک‌تر به نظر می‌رسند.

سخن آخر

آشنا‌ترین گیاهان زندگی ما اغلب سبز هستند. درخت، سبزی‌هایی که در آشپزخانه پرورش می‌دهیم و یا حتی اغلب گیاهان آپارتمانی محبوبمان به رنگ سبز هستند. همین دلیل سبب شده تا رنگ سبز به عنوان رنگ عمومی گیاهان شناخه شود. ما در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با دلایل علمی این موضوع آشنا کنیم.

نکته مهم در مورد گیاهان سازگاری آن‌ها با محیط اطرافشان است. سازگاری که همواره سبب شده تا به عنوان یک موجود همیشگی و مفید روی کره زمین به زیست خود ادامه دهند. همچنین به طور قطع می‌توان گفت حیاط ما و موجودات زنده دیگر نیز به وجود گیاه وابسته است. چرا که ما و اغلب موجودات علاوه بر مواد غذایی خود، اکسیژن مهم‌ترین عامل زندگی روی کره زمین را نیز مدیون گیاهان هستیم. ‌امیدواریم با مطالعه این مقاله، با دیدی دیگر به گیاهان محیط اطراف خود نگاه بندازید و قدردان حضور آن‌ها باشید.