فیکوس گیاهی بی‌نظیر و از گونه انجیر می‌باشد. همانطور که می‌دانید، شما می‌توانید با در اختیار داشتن موارد مورد نیاز، گیاه فیکوس خود را به آسانی تکثیر کنید. در نتیجه تعداد زیادی گیاه فیکوس برای کاشت در باغچه یا نگهداری در خانه برای شما باقی می‌ماند. همچنین این موضوع باعث می‌شود که از صرف هزینه اضافی برای خرید گیاه فیکوس جدید اجتناب کنید. در این مقاله، سعی کرده‌ایم تا راهکار های مناسبی برای تکثیر گیاه فیکوس به شما ارائه دهیم، پس تا انتها همراه ما باشید.
همانطور که می‌دانید انواع مختلفی از درختان فیکوس وجود دارد. گیاه فیکوس لیراتا به اسم برگ کمانچه‌ای، یکی از محبوب‌‌ترین گیاهان آپارتمانی در سراسر جهان می‌باشد. انواع دیگر فیکوس مانند فیکوس الاستیکا، فیکوس آلتیسیما، فیکوس بنجامین، فیکوس آمستل و .. نیز از این روش قابل تکثیر هستند.
صرف نظر از نوع درخت فیکوس، تکثیر از طریق قلمه ساده ترین راه برای تکثیر گیاه فیکوس به تعداد دلخواه می‌باشد. اما چگونه می‌توان یک برش مناسب برداشت؟ ما ابزارها و روشهای مورد نیاز برای تکثیر موفقیت آمیز گیاه فیکوس از طریق قلمه را بیان خواهیم کرد.
مرحله اول: محل گیاه فیکوس را آماده کنید
بهتر است هنگام هرس گیاه فیکوس، اطراف خود را از شیره چسبنده آن محافظت کنید. همانطور که گفته شد، برگها و ساقه‌های گیاه فیکوس زمانی که بریده شده و یا به‌طور تصادفی شکسته می‌شوند، می‌توانند مقدار بسیار زیادی شیره گیاهی تولید کنند. هنگامی که لایه محافظ بیرونی بافت بریده می‌شود، شیره سفید به سرعت از محل برش خارج خواهد شد. این شیره، لاتکس گیاه فیکوس می‌باشد. این لاتکس، بسیار چسبنده بوده و پاکسازی آن از اشیاء، لباس و پوست می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد.
پس شما می‌توانید قبل از هرس گیاه خود، با پارچه یا ملحفه قدیمی، محیط اطراف را بپوشانید. بسته به اندازه گیاه، شما می‌توانید فیکوس‌های کوچکتر را مستقیماً روی برزنت قرار دهید. برای نمونه‌های بزرگتر، پارچه را در اطراف پایه گیاه بپوشانید و آن را زیر محل انجام کار پهن کنید. این کار باعث می‌شود که شیره گیاه روی مبلمان، فرش یا لباس شما چکه نکند. البته حجم شیره به قدری نیست که با کمی پوشاندن اطراف اتفاقی بیوفتند.
مرحله دوم: ابزارهای انجام کار خود را تمیز کنید
بسیار ضروری است که وسایل هرس و ابزار خود را قبل از انجام کار ضدعفونی و تمیز کنید.
تمیز کردن و ضدعفونی کردن ابزار قبل از شروع هرس، موضوعی است که بسیاری از افراد آن را نادیده می‌گیرند. متأسفانه ابزارهای کثیف یکی از عوامل شیوع و راه‌های انتقال بیماری‌های گیاهی در بین گیاهان آپارتمانی شما می‌باشند.
برخی از گیاهان آپارتمانی بیش از سایر گیاهان به بیماری‌های گیاهی حساس هستند. اما انجام تکنیک‌های مناسب و ضدعفونی وسایل کار از شیوع و گسترش بیماری‌های گیاهی جلوگیری کرده و به سلامت گیاه شما کمک میکند.
به یاد داشته باشید که در مرحله اول باید ابزار را به خوبی تمیز کرده و سپس ضدعفونی کنید.
چگونه ابزار خود را تمیز کنیم؟
در ابتدا بقایای گیاهی و خاک را با یک برس خشک و سفت پاک کنید. در مرحله دوم، ابزار هرس گیاه را در محلولی از صابون با PH مناسب و آب گرم فرو ببرید. سپس قسمت برش تیغه را با دقت تمیز کرده، به خوبی آبکشی کنید و در آخر آن را با پارچه تمیز خشک کنید.
چگونه ابزار هرس خود را ضد عفونی کنیم؟
شما می‌توانید ابزارهای خود را به راحتی با محصولاتی که احتمالا در خانه موجود دارید، ضدعفونی کنید. دو مورد از رایج‌ترین ضدعفونی کننده‌های خانگی، الکل 70% و سفید کننده کلر می‌باشد. این دو محلول در ضدعفونی کردن سطوح بسیار موثر بوده و نسبتاً ارزان و در دسترس هستند. همچنین این دو محصول طیف وسیعی از عوامل بیماری‌زا را کنترل می‌کنند.
برای استفاده از الکل 70٪، آن را روی یک حوله کاغذی تمیز یا تکه‌ای پنبه بریزید. تیغه و صفحه برش را کاملا به الکل آغشته کنید تا هر دو سطح آن خیس گردد. دقت کنید که قبل از استفاده از هرس، اجازه دهید تا الکل کاملاً تبخیر شود.
برای استفاده از سفید کننده کلر، یک ظرف شیشه‌ای یا پلاستیکی را بردارید. سپس هرس خود را در محلول آن خیس کرده و در ادامه یک قسمت سفید کننده کلر را با 9 قسمت آب در ظرف مخلوط کنید. در مرحله بعدی به آرامی هرس خود را داخل محلول بلغزانید. این کار از پاشیدن آب به اطراف محیط جلوگیری میکند. ابزار هرس را به مدت 30 دقیقه در محلول سفیدکننده نگه‌دارید.
در نهایت وسایل هرس را از محلول سفیدکننده بردارید و زیر آب تمیز و خنک بشویید.
یهتر است که محلول سفیدکننده را پس از استفاده دور بریزید، زیرا به دلیل آلودگی ناشی از هرس، دیگر نمی‌توانید از این محلول ضدعفونی استفاده کنید.
مرحله سوم: برداشتن قلمه از گیاه فیکوس
سعی کنید که با جستجوی مناطق رشد متراکم و قوی در گیاه فیکوس، بهترین انتخاب را برای برش قلمه شناسایی کنید.
اکنون که محیط آماده شده و ابزار شما تمیز می‌باشد، زمان برداشتن قلمه‌ها فرا رسیده است. اگر بخواهید، می‌توانید بیشتر از یک قلمه از گیاه خود بردارید. مهم نیست که چقدر مراقب قلمه گیاه فیکوس بوده و یا چقدر با تجربه باشید، ولی باید بدانید که همه قلمه‌ها برای تبدیل شدن به گیاهان جدید زنده نمی‌مانند.
شما باید اتفاقات را نیز در نظر بگیرید. شما ممکن است به دلایل مختلف از گیاه خود غافل شوید. همچنین به دلایلی نظیر افتادن گلدان، خشک شدن اتفاقی و پژمردگی، گیاه فیکوس خود را از دست بدهید. به هر دلیلی، تجربه ثابت کرده که بهتر است چند قلمه بیشتر از آنچه که قصد نگهداری از آن را دارید، بردارید.
در ابتدا ساقه‌های ۹ تا ۱۲ سانتی را از محل رشد قطع کنید.
بهترین قلمه‌ها از شاخه‌های تازه به وجود آمده در محلی با رشد مناسب گیاه به دست می‌آیند. پس بهتر است برای قلمه زنی به دنبال شاخه‌های جوان با برگ‌های جدید سالم باشید. همانطور که گفته شد، در ابتدا ساقه‌های کناری را به طول حدودا ۹ تا ۱۲ سانتی‌متر ببرید و مطمئن شوید که حداقل دو برگ کامل در هر قلمه وجود دارد. در ادامه شما می‌توانید هر گونه قسمت اضافی از گیاه را دور بریزید.
نکته: درختان فیکوس را هنگام هرس تکثیر کنید.
قلمه زدن نیز می‌تواند بخشی از روال هرس گیاه فیکوس شما باشد. در نتیجه این کار از دوباره کاری برای هرس نیز جلوگیری میکند. در این زمان ممکن است متوجه شوید که شاخه‌ای جدید بین ساقه اصلی و یکی از شاخه‌ها تشکیل شده باشد. بهتر است تا شاخه بلندتری را که در جهت اشتباه رشد میکند، هرس کنید.
با حذف این شاخه بلند، گیاه اصلی دوباره به شکل متعادل می‌شود و در نتیجه شما بهتر می‌توانید عمل تکثیر را انجام دهید.
مرحله چهارم: برگها را جدا کنید
برای اطمینان از ادامه فتوسنتز گیاه فیکوس خود، تعدادی از برگ‌های سالم را روی قلمه خود نگه دارید.
قلمه‌ها برای تکثیر درختان فیکوس باید دارای برگ‌های سالم باشند. بيشترين تاثیر فوتوسنتز مناسب در گیاه، روی ریشه‌زایی آن می‌باشد. اما جالب است بدانید که حتی زمانی که قلمه شما جدید بوده و هنوز ریشه شکل نگرفته، برگها همچنان در حال فتوسنتزمی‌باشند. با این حال بهتر است بدانید که، تعداد زیاد برگها نیز می‌تواند باعث از بین رفتن قلمه‌های شما شود.
همچنین تعرق یا فرآیند خروج آب از بافت‌های گیاه از طریق برگها، تا زمانی پیدایش ریشه در قلمه گیاه شما دامه می‌یابد. هر چه تعداد برگها بیشتر باشد میزان تعرق نیز بیشتر خواهد شد. این موضوع مهم به این دلیل است که گیاه هیچ ریشه‌ای ندارد تا آب از دست رفته خود را جبران کند. پس در مدت کوتاهی، قلمه گیاه می‌تواند به سرعت خشک شود زیرا آب خود را از دست می‌دهد و قادر به جایگزینی آن نیست.
برای انجام عمل فتوسنتز مقداری از برگها را نگه‌دارید. اما دقت کنید که تعداد برگها آنقدری نباشد که قلمه شما خشک شده و در نهایت از بین برود. ۲ یا ۳ برگ در بالای قلمه خود نگه‌دارید تا رشد آن را تضمین کنید. اگر بیش از ۲ یا ۳ دسته برگ روی گیاه شما وجود دارد، برگ‌های پایینی را در جایی که به ساقه متصل می‌شوند بشکنید و یا کوتاه کنید. این عمل باعث می‌شود تا مقداری از لاتکس گیاه در نقطه شکستگی جمع شود. هر برگ را که بریده‌اید می‌توانید در نهایت دور بریزید.
مرحله پنجم: از هورمون ریشه زایی برای گیاه خود استفاده کنید.
هنگام استفاده از هورمون ریشه زایی در قلمه‌زنی، ممکن است که مکان صحیح را انتخاب نکنید. بافت گیاه فیکوس نسبت به سایر گیاهان آپارتمانی سخت تر و ضخیم تر می‌باشد. این بافت چوبی برای استقرار ریشه به کمک نیاز دارد. هورمون ریشه زایی هنگام تکثیر درختان فیکوس بسیار مفید می‌باشد، زیرا باعث رشد و توسعه ریشه‌های جدید از بافت ضخیم می‌شود.
گیاهان نیز پر از هورمون‌های مختلف در دورن خود می‌باشند. هورمون‌های آنها بر افزایش طول سلول رشد، گلدهی، جوانه‌زنی بذر و رسیدن میوه تأثیر می‌گذارند.ما نیز می‌توانیم هورمون‌هایی را برای سرعت بخشیدن به فرآیندهای خاص گیاه اضافه کنیم.
بهتر است این نکته را بدانید که هورمون ریشه‌زایی، در قالب‌های مختلفی وجود دارد. انواع مختلف هورمون‌ها مانند پودرها، مایعات و ژل‌ها را می‌توانید به راحتی از بازار بسته به نیاز خود تهیه کنید. از این محصولات در تکثیر غیرجنسی گیاهان در سراسر جهان استفاده می‌شود.
نحوه اعمال هورمون ریشه زایی
برای آغشته کردن قلمه گیاه فیکوس به هورمون ریشه‌زایی، مقدار کمی هورمون مایع یا ژل را در ظرفی بریزید. در ادامه دقت کنید که قلمه خود را مستقیماً به در بطری اصلی نچسبانید، زیرا می‌تواند آن را آلوده کند و ممکن است قلمه‌های آینده را در معرض عوامل بیماری‌زا قرار دهد.
انتهای قلمه‌ها را در ظرف کوچکی از مایع فرو کنید. سپس مطمئن شوید که تعداد زیادی گره برگ در محلول پوشانده شده است. سپس قلمه را در یک سوراخ از پیش آماده شده در خاک مرطوب گلدان بچسبانید. به آرامی خاک را در اطراف قلمه ساقه به عقب فشار دهید تا مطمئن شوید که ساقه با خاک تماس مستقیم دارد و با این‌کار مکان قلمه خود را نیز تثبیت کنید.
اگر از هورمون ریشه‌زایی پودری استفاده می‌کنید، قلمه خود را روی سطلی نگه داشته و پودر ریشه‌زایی خود را به آرامی روی ساقه تکان دهید و گره‌های برگ را با پودر بپوشانید. در صورت تمایل، می‌توانید ساقه را در یک لیوان آب فرو کنید و سپس روی پودر ریشه‌زایی بپاشید تا به چسبیدن آن به ساقه کمک کند.
در ادامه مراحل، با دقت به ساقه ضربه بزنید تا پودر اضافی از بین برود. سپس قلمه خود را داخل خاک مرطوب گلدان خود سفت کنید و سعی کنید پودر را در حین قرار دادن در سوراخ خاک از بین نبرید. برای اطمینان ثابت شدن قلمه در جای خود، خاک را روی ساقه گیاه فشار دهید.
مرحله ششم: از قلمه‌ها به خوبی نگهداری کنید
به طور مرتب قلمه‌های خود را بررسی کنید تا از پیشرفت رشد آنها اطمینان حاصل کنید. همچنین رطوبت خاک را بررسی کنید و شرایط خاک را مرطوب نگه دارید (توجه کنید که گیاه شما نباید غرقاب شود). زمانی که رشد ریشه متوقف شود، برگها نیز ممکن است به سرعت خشک شوند، زیرا قادر به جایگزینی آب از دست رفته نیستند.
اگر محل زندگی شما گرم و خشک می‌باشد، برگ‌های فیکوس را با آب ولرم مه‌پاش کنید تا رطوبت اطراف قلمه‌هایتان افزایش یابد. رطوبت بیشتر باعث کاهش سرعت تعرق نیز می‌شود. در صورت تمایل می‌توانید، یک کیسه پلاستیکی را روی قلمه خود قرار دهید تا رطوبت بیشتری در اطراف قلمه حفظ شود. درضمن سعی کنید از تماس مستقیم قلمه با کیسه جلوگیری کنید.
در ادامه مراحل شما باید با جدیت روند رشد ریشه‌های گیاه فیکوس خود را زیر نظر بگیرید. همچنین ممکن است که ریشه‌های مو شکل کوچک بسیار ظریفی را در خاک مشاهده کنید. دقت کنید که این ریشه‌ها در صورت وارد آمدن کوچک ترین ضربه‌ای به راحتی آسیب می بینند. شما باید بعد از 4 تا ۶ هفته، قلمه خود را در حالی که در گلدان است، به آرامی به سمت بالا بکشید. قلمه‌های ریشه‌دار در صورت کشیده شدن به سمت بالا مقداری مقاومت خواهد داشت. قلمه بدون ریشه به راحتی از خاک بیرون آمده و در دستان شما می‌لغزد. فقط دقت کنید که گیاه خود را خیلی محکم نکشید زیرا ممکن است به هر ریشه‌ای که بوجود آمده و هنوز برای نگه داشتن گیاه در جای خود کوچک است آسیب بزنید. به یاد داشته باشید، صبر کردن برای تکثیر درختان فیکوس ضروری می‌باشد.
مرحله هفتم: پیوند گیاه را با دقت انجام دهید
هنگام پیوند گیاه فیکوس، مقداری خاک یا محیط ریشه زا را خالی بگذارید، زیرا به حفظ رطوبت کمک می کند.
وقتی قلمه‌های شما ریشه‌های قوی دارند، می‌توانید آنها را به ظرف بزرگ‌تری منتقل کنید تا به طور کامل رشد کنند. به خاطر داشته باشید که در هر شرایطی شما بایستی سیستم ریشه گیاه را به خوبی حفظ کنید تا گیاه خود را از خطرات احتمالی موجود به خوبی حفظ کنید. هنگام انجام پیوند مناسب شما نباید گیاه را به طور کامل از خاک جدا کنید. پس باید سعی کنید که در زمان انجام این کار مقداری خاک در اطراف گیاه باقی مانده باشد.
دست نخورده ماندن مقداری خاک یا محیط ریشه زایی به مرطوب نگه داشتن سیستم ریشه کمک میکند. پس این موضوع باعث می‌شود که در زمان انتقال گیاه به گلدانی دیگر نگران خشک شدن آن نباشید. هنگامی که تمام خاک را از ریشه جدا می‌کنید، خطر آسیب رساندن به موهای ریشه روی قلمه تازه بوجود آمده خود را دارید. این آسیب می‌تواند رشد قلمه‌های شما را متوقف کند. همچنین باعث شود که شوک جبران ناپذیری به پیوند شما وارد بشود.
سخن آخر
فیکوس گیاهی بسیار پرطرفدار در بین دیگر گیاهان آپارتمانی می‌باشد. بنابرین تمایل به تکثیر این گیاه بسیار زیاد است . تکثیر گیاه فیکوس از طریق قلمه‌ها می‌تواند کاری سرگرم کننده و هیجان انگیز باشد . شما می‌توانید با بکارگیری روشهای مناسب و تکنیک‌هایی نظیر تمیز کردن و ضدعفونی مناسب گیاه خود را به بهترین شکل تکثیر کنید. دستورالعمل‌های بالا را دنبال کنید و تجربیات خود را باما به اشتراک بگذارید.
